صحبت با کودکان درباره مرگ کار آسانی نیست. چرا که موضوع مرگ کمی پیچیده و درک آن دشوار است. علاوه بر این، وقتی یک کودک درباره مرگ حرف میزند یا سوال میپرسد، امکان دارد به لحاظ هیجانی درگیر شویم.
اگر قصد دارید به فرزندتان کمک کنید تا مفهوم مرگ را بهتر درک کرده و آن را بپذیرد، می توانید قصه « خداحافظ جوجه رنگی» را برای او بخوانید.
شنیدن سوالات کودکان درباره مرگ ممکن است ناراحتتان کند، اما این از نظر رشد کاملا طبیعی است. کودکان بعد از 3 الی 4 سالگی، دنبال پاسخ به «چراهای» زیادی هستند. آنها میخواهند دنیای اطرافشان را درک کنند. به همین دلیل، وقتی مرگ یک فرد ( فرد نزدیک و یا شخصیتی در یک برنامه) را میبینند و یا متوجه به صحبت های شما درباره مرگ با دیگران میشوند، سوالاتی در ذهنشان شکل میگیرد.
دنیای کودکان با دنیای بزرگسالان کاملا متفاوت است. کودکان در دنیای جادویی و خیالی زندگی میکنند. بنابراین، وقتی درباره مرگ میشنوند معمولا فکر میکنند که این پدیده موضوعی موقتی و قابل برگشت است.
قصه بچه فیل و سن خدا پاسخی است قانع کننده به سوال کودکانه خدا چند سالشه
بهترین زمان برای صحبت با کودکان درباره مرگ، زمانی است که یک حیوان یا فرد موردعلاقه کودک میمیرد. در این شرایط، کودک دچار غم ناشی از از دست دادن میشود. او برای کنار آمدن با این غم و درک موضوع مرگ، سوالاتی از شما میپرسد. بهتر است در اسرع وقت به این سوالات پاسخ دهید.
نبوغ خفته پیشنهاد میکند که خودتان به عنوان پدر یا مادر به سوالات فرزندتان پاسخ دهید. چرا که در این صورت کودک حمایت شما را میبیند و اعتمادش به شما بیشتر خواهد شد.
امکان دارد بیشتر از یک فرزند داشته باشید. در این صورت میتوانید درمورد مرگ جداگانه با هر کودک و یا همه باهم راجع به موضوع مرگ حرف بزنید. اگر فاصله سنی بچه ها زیاد است و درک آنها نسبت به موضوع مرگ خیلی متفاوت است و یا اگر فرزندانتان از نظر خلق و خو با هم متفاوت هستند، بهتر است به صورت جداگانه با هر کدام از آنها حرف بزنید.
وقتی با فرزندانتان درباره مرگ صحبت میکنید، حضور و حمایت یک بزرگسال دیگر خیلی کمک کننده است. می توانید از همسرتان و یا هر فرد بزرگسال قابل اعتماد که فرزند یا فرزندانتان با او راحت و صمیمی هستند، تقاضا کنید تا هنگام صحبت درباره مرگ کنارتان حضور داشته باشد.
بهتر است بدانید که هیچ ایرادی ندارد اگر فرزند شما ببیند بخاطر فرد مهم و عزیزی که از دست داده اید، غمگین هستید و یا گریه میکنید. در این حالت، شما دچار بحران سوگ شده اید. بنابراین، غم و دلتنگی شما کاملا طبیعی است. پیشنهاد میکنیم که درمورد احساساتتان با فرزند خود صحبت کنید. می توانید بگویید:« دارم گریه میکنم چون پدربزرگت مرده و از اینکه دیگه هیچوقت ایشون رو نمیبینم خیلی ناراحتم!».
پشت سر گذاشتن بحران سوگ میتواند خیلی دشوار باشد. بنابراین، پیشنهاد میکنیم اگر غم تان خیلی بزرگ است با یک دوست بزرگسال قابل اعتماد که مهارت همدلی دارد، درمورد احساس تان حرف بزنید. اگر حضور فرزندتان شما را آزار میدهد و نمیگذارد با دوستتان راحت صحبت کنید، در این صورت فرزندتان را به یک فرد مورد اعتماد بسپارید.
اگر غم تان خیلی شدید است و مدت زمان زیادی طول کشیده است، به گونه ای که انجام کارهای روزمره را برایتان دشوار کرده است، از یک مشاور و متخصص خبره کمک بگیرید. چرا که نیاز بیشتری به حمایت دارید.
صحبت با کودکان درباره مرگ: 6 نکته
کودکان برای درک معنا و چیستی مرگ به کمک شما نیاز دارند. برای اینکه بتوانید به فرزندتان بیشترین کمک را بکنید، چند نکته درباره سوالات کودکان درباره مرگ وجود دارد که باید بدانید:
رایج ترین سوالات کودکان درباره مرگ را مطالعه کنید. سپس، پاسخ های صحیح را به ذهن تان بسپارید. با این وجود، امکان دارد فرزندتان سوالی بپرسد که باز هم پاسخ آن را ندانید. هیچ ایرادی ندارد، کاملا طبیعی است. در این شرایط میتوانید بگویید:« نمیدونم، اما سعی میکنم بفهمم و بعد برات توضیح بدم!». شما میتوانید با کمک فرزندتان به دنبال پاسخ باشید.
آنچه را که اتفاق افتاده، ساده، در حد فهم کودک و صادقانه تعریف کنید. به عنوان مثال، اگر مادربزرگ فرزندتان به علت سرطان معده فوت کرده است میتوانید بگویید:« خبر ناراحت کننده ای دارم، امروز صبح مادرجونت بخاطر بیماری شدیدی که داشت مرد!».
هنگام صحبت درباره مرگ با کودکان، استفاده از واژه «مرگ» و «مردن» کافی است. پیشنهاد میکنیم از واژه های مترادف دیگری مانند «از دست رفته» یا «فوت شده» استفاده نکنید. در این صورت فرزندتان را گیج و سردرگم میکنید.
مردن یعنی اینکه « بدن از کار می افتد. و کسی که میمیرد دیگر نمیتواند نفس بکشد، راه برود، بخوابد، غذا بخورد، نگاه کند، حرف بزند یا حس کند». بنابراین، پاسخ هایی مثل «به خواب شیرین رفته» یا «رفته یه جای خیلی خوب» درست نبوده و مشکل ساز خواهد شد. امکان دارد بچه از خواب بترسد، چرا که فکر میکند ممکن است دیگر بیدار نشود. پاسخ اشتباه دوم میتواند میل به خودکشی را تقویت کند.
کودکان خردسال به خاطر رشد ذهنی شان در مرحله تفکر پیش عملیاتی و عملیاتی قرار میگیرند. بنابراین، بهتر است این مفهوم را با مثال توضیح دهید. اگر حیوان خانگی تان مرده است، میتوانید به او نشان دهید که از کار افتادن بدن به چه معناست.
کتاب هایی درمورد مرگ که متناسب با سن کودک تان است و یا قصه هایی با این هدف میتواند به شما کمک کند. در این صورت میتوانید راحت تر درمورد مرگ توضیح دهید و فرزندتان نیز آسان تر میتواند این موضوع را درک کند.
اگر میخواهید بدانید چگونه میتوانید به سوالات کودکان پاسخ دهید و لازم است چه نکاتی را رعایت کنید، میتوانید اینجا ضربه بزنید.
نویسنده: دکتر رضا ریحانی | درمانگر مجاز آیسفت کانادا