تقلید و الگوگیری روشی است که انسان برای رشد خود به آن نیاز دارد. انسان ها از راه تقلید چیزهای مختلفی یاد می گیرند و نیازشان به تعلق را ارضا می کنند. هر چند تقلیدهای مثبت بچه ها مورد پذیرش والدین است، اما تقلید کودکان از رفتارهای بد یکی از مهم ترین دغدغه های والدین امروزی است.
نویسنده: دکتر رضا ریحانی | درمانگر مجاز ICEEFT کانادا
انسان از همان نوزادی برای سازگار شدن با محیط، برقراری تعامل با اطراف و تجربه احساس تعلق الگوگیری می کند. این تقلید کردن اول از دل رابطه با مادر خود را نشان می دهد. آنجا که نوزاد یاد می گیرد لبخند بزند و سپس از پدر و اطرافیان به این کار خود ادامه می دهد. اولین باری که نوزادتان کلمه « ماما » یا مشابه آن را به زبان آورد به یاد آورید. کلماتی که استفاده می کنیم از راه تقلید و الگوگیری به دست آمده اند.
کودکان مخصوصا کودکان 2 ساله استاد تقلید هستند. با این حال، آن ها نسبت به درست و غلط آن درک روشنی ندارند. آن ها معنای خیلی از رفتارهایی که تقلید می کنند را نمی دانند. آن ها فقط تقلید می کنند.
تحقیقاتی که توسط موریتز داوم ( روانشناس رشد) انجام شد نشان می دهند که تقلید تقریبا یک رفتار غریزی در انسان ها و سایر حیوانات است. در مغز نورون هایی به نام نورون های آینه ای وجود دارد که به انسان اجازه می دهد رفتارهای دیگران را به همان شکل تقلید کند. کارکرد این نورون ها را می توانید هنگامی که با دیدن خمیازه دیگران خمیازه میکشید ببینید.
کودکان با تقلید کردن می توانند چیزهای زیادی یاد بگیرند. تقلید به کودکان اجازه می دهد تا با محیطی که در آن به دنیا آمده اند سازگار شوند و رشد کنند. علاوه بر آن، کودکان از راه تقلید می توانند برخی از مهم ترین نیازهای دلبستگی خود را راضا کنند: نیاز به تعلق داشتن و نیاز به دیده شدن. تقلید کردن به کودکان این امکان را می دهد که خود را به عنوان بخشی از یک گروه بشناسد.
زمانی که نورون های آینه ای فعال تر می شوند، تقلید و الگوگیری به راحتی اتفاق می افتد. امکان دارد فرزند شما از هر کسی تقلید کند. از خاله و دایی و عمو گرفته تا شخصیت های کارتونی در برنامه ها و حیواناتی که در اطراف زندگی خود می بیند. با این حال، افرادی وجود دارند که جذابیت بیشتری برای الگوگیری دارند:
سرپرست و مراقب اصلی می تواند پدر، مادر، مادربزرگ و یا یک پرستار باشد که زمان زیادی از روز را در کنار کودک است. با این حال، والدین نقش مهمی در الگوگیری کودک بازی می کنند.
نشان داده است در محیطی که بزرگسالان و کودکان وجود دارند، کودک تمایل بیشتری به الگوگیری از کودکان دارند. به عبارتی دیگر، نورون های آینه ای کودکان زمانی که با فردی با ویژگی های مشابه خودشان هستند، بسیار قوی تر فعال می شوند. بنابراین، دوستان و هم سن و سالانی که کودک با آن ها وقت می گذراند، تاثیر زیادی بر رفتار های او می گذارند.
هر چقدر علاقه کودک نسبت به یک نفر یا شخصیت بیشتر باشد، نورون های آینه ای در مغز او فعال تر عمل می کنند. کودکان از افرادی که با آن ها رابطه عاطفی و با کیفیتی دارند و یا شخصیت های کارتونی مورد علاقه شان بیشتر تقلید می کنند.
اگر می خواهید فرزندتان ارزش های خانوادگی شما را درونی سازی کند و از شما الگو بگیرد، باید سعی کنید رابطه عاطفی سالمی از همان سنین کودکی با او برقرار کنید. در این راستا مقاله های زیر می توانند به شما کمک کنند، پیشنهاد می کنیم مقالات مربوط به « چگونه با کودک خود رابطه عاطفی برقرار کنیم؟» و « برقراری پیوند هیجانی با کودک» را همین الان بخوانید.
با وجود اینکه همه پدر و مادرها تلاش می کنند تا الگوی خوبی برای کودک خود باشند، محیط اطراف می تواند رفتارهای غلط و ناپسند را آموزش دهد. کودکی که از دوستش در مهدکودک زبان درازی به دیگران و یا صحبت با لحن بد را یاد گرفته است. در این شرایط پیشنهاد می کنیم 4 مرحله زیر را پشت سر بگذارید تا به رفتار بد الگوگرفته شده فرزندتان خاتمه دهید:
قصه ها جزء جدایی ناپذیر زندگی و رشد کودک هستند. قصه ها بهترین راه ارتباط با کودکان هستند. تحقیقات نشان می دهد قصه ها به خوبی تخیل کودکان را فعال می کند، حس کنجکاوی را در آن ها تحریک کرده و مهارت انعکاس را در کودکان شکل داده و تقویت می کند.
قصه هایی را انتخاب کنید که بتواند رفتار بد یادگرفته شده را در فرزندتان اصلاح کند و رفتار مناسب را جایگزین کند. در این زمینه می توانید از قصه های هدفمندی که در وب سایت « نبوغ خفته » و پیج اینستاگرامی « نبوغ خفته » قرار گرفته است استفاده کنید.
بازی یکی از بهترین راه ها برای یادگیری است. کودکان عاشق بازی هستند و بازی ها کودکان را هیجان زده می کنند. اگر قصد دارید رفتار غلطی که فرزندتان تقلید می کند را از بین ببرید، پیشنهاد می کنیم بازی های جذابی را خلق کنید. سرزنش و دعوای کودک برای خاموش کردن رفتار اشتباهش را کنار بگذارید. زمان بگذارید و این بازی ها را طراحی کنید. به دنبال بازی های از پیش تعیین شده نباشید، با خلاقیت خود و با در نظر گرفتن مشکلی که با آن مواجه هستید و شناختی که از کودک تان دارید بازی را خلق کنید. بازی هایی که در آن ها ایفای نقش می شود بسیار موثر هستند.
به عنوان یک والد، می دانیم وقتی رفتار اشتباه فرزندتان را می بینید که الگو گرفته و تکرار می کند، خلی سخت است که عصبانی نشوید. با این حال، خشم چیزی را حل نخواهد کرد. سعی کنید رابطه عاطفی تان را خدشه دار نکنید. در مورد رفتار قابل قبول و غیر قابل قبول صحبت کنید، انتظارات خود را شفاف بیان کنید و در مورد عواقب تکرار این رفتارها کودک را آگاه کنید. می توانید در مورد اینکه بعد از تکرار این رفتار اشتباه چه پیامدهایی متوجه فرزندتان می شود نیز صحبت کنید.
اگر 3 مرحله بالا را به خوبی انجام دادید، اما همچنان رفتار بد تکرار می شود بدانید که فرزندتان به دنبال ارضای نیاز خود به توجه است. او می خواهد توجه و نظر شما را جلب کند. پیشنهاد می کنیم نسبت به رفتارها و حرف های تقلیدی غلط فرزندتان بی توجه بمانید. از طرفی، توجه خود را به رفتارهای مثبت و پسندیده معطوف کنید.
تقلید کودکان از رفتارهای بد و یا تقلید بیش از حد واقعا بد است، اما همزمان با رشد کودک و مشخص شدن شخصیت منحصر به فرد او، تقلیدها کمتر می شوند. یادتان باشد که نمی توان انتطار داشت همه چیز یک شبه تغییر کند. پس، به عنوان یک والد صبور و با محبت باشید.
خیلی خوب بود.ممنون از زحمات شما
خواهش میکنم
مطالب فوق العاده مفیدی بود ممنون دکتر🙏
مرسی بابت ارسال دیدگاهتون🙏🏻